انجمن سینمای جوانان ایران در همکاری با کمیسیون ملی یونسکو در ایران به منظور حمایت از منابع طبیعی کشور و در راستای کمک به ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی، نخستین نمایشگاه عکس و فیلم جنگلهای هیرکانی را برگزار میکند و بهگفته حجتالله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، کشورما در بین آثار ثبت شده جهانی سهم زیادی در میراث بشری دارد اما هنوز این سهم آن گونه که شایسته است به ثبت نرسیده و جنگلهای هیرکانی در فهرست همین آثار است.
ایوبی که پیش از این بهعنوان رئیس سازمان سینمایی فعالیت داشته، معتقد است بیشک سینما بخصوص فیلم کوتاه، مستند و عکس بهعنوان کارآمدترین زبان تصویر میتواند در مسیر معرفی میراث معنوی ایران زمین و تلاش برای ثبت جهانی هیرکانی مؤثر باشد. از همین رو این مدیر فرهنگی که در تازهترین مسئولیت خود بهعنوان دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران فعالیت میکند در گفتوگو با «ایران» درباره اهمیت ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی و برگزاری نخستین نمایشگاه عکس و فیلم جنگلهای هیرکانی صحبت کرد.
– در آغاز، ضرورت برگزاری جشنواره فیلم و عکس هیرکانی را چطور ارزیابی میکنید؟
گاهی اتفاقات بزرگی در کشور ما میافتد که از کنار این رخدادها بهسادگی عبور میکنیم. در صورتی که پرداختن به این اخبار مهم از سویی انگیزه، روحیه و امید در مردم ایجاد میکند و از طرف دیگر توجه مردم و افکار عمومی را به داشتهها، میراث و گذشتهای که داشتند جلب میکند و میتوانند به سرزمین خود احساس افتخار و غرور بکنند و بیشک ثبت جنگلهای هیرکانی هم از این قاعده مستثنی نیست. همان گونه که چندی پیش، محورهای ساسانی نیز به پشتوانه تلاش دفتر نمایندگی فرهنگی یونسکو در ایران در اجلاس عمومی یونسکو در بحرین ثبت جهانی شد.
این مقدمه را گفتم تا به این نقطه برسم که برای ثبت چنین میراثی بیشک به مدیوم سینما بهعنوان رسانهای همراه در این مسیر نیاز است.
– همان گونه که بیان کردید حضور و همراهی سینما در ثبت جهانی میراث معنوی در یونسکو یا هر امکان دیگری که فرصت حضور بینالمللی را ایجاد کند، غیرقابل انکار است. اما به شکل مشخص درباره این همراهی در ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی توضیح دهید.
یکی ازعواملی که سازمان ملل و یونسکو جدا از اطلاعات موجود در پرونده نظیر موقعیت جغرافیایی و تاریخچه و غیره بررسی یا به عبارتی راستی آزمایی میکند، نظرخواهی از مردم بومی درباره این میراث است و این نظرخواهی اهمیت بسیاری دارد و برای به روز کردن اطلاعات موجود و البته روشن کردن موضوع ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی به ذهنم رسید که میتوان برای کمک به ثبت یک میراث طبیعی از قدرت هنر استفاده کرد. به همین دلیل از انجمن سینمای جوانان درخواست کردیم که با کمک یونسکو و بقیه دستگاهها، این نمایشگاه را برگزار کنیم.
– به شکل مشخص نمایشگاه عکس و فیلم «ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی» چه کمکی در روند این ثبت میکند؟
زمانی که از عنوان ثبت جهانی استفاده میکنیم به این معنا است که جهان سهم ما از میراث تمدن بشری و میراث فرهنگی را به رسمیت میشناسد و این اتفاق بسیار مهمی است که ایران در ثبت آثار جهانی سهم دارد. از همین رو به اعتقاد من فیلمسازان و عکاسان هنرمند سخنگوی خوبی برای مردم و البته جمعیت محلی هستند و با عکسهایی که میگیرند و فیلمهایی که می توانند دلبستگی، علاقه و پیوند خود را به جنگلهای هیرکانی نشان دهند. ضمن اینکه برگزاری چنین رویدادی هم به ثبت جهانی و هم به شکلگیری افکار عمومی کمک میکند و باعث میشود از کنار این پدیده، مثل محورهای ساسانی، به سادگی عبور نکنیم.
– در صحبتهای خود اشاره کردید که فیلم کوتاه، مستند و عکس میتواند سخنگوی خوبی برای عیان کردن داشتهها و میراث فرهنگی ایران زمین باشد. اما پرسش این است که آیا برای ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی میتوان از ظرفیت فیلمهای بلند سینمایی بهره برد؟
زبان سینما و تصویر، در دنیا زبانی دیدنی، شنیدنی و قابل فهم است و بهراحتی میتوان با استفاده از این زبان هم داشتهها و میراث فرهنگی ایران را معرفی کرد و هم برای شکلگیری پرونده و ثبت جهانی، کمک گرفت. از همین رو در فیلمهای بلند سینمایی میتوان از این میراث طبیعی بهعنوان لوکیشن استفاده کرد. یک بخش مهم از شناسایی داشتههای معنوی برای ثبت جهانی این است که کارشناسان و بازرسان یونسکو میراثی بکر و دست نخورده را ببینند و سینما و ساخته شدن فیلمهای بلند سینمایی در قالب درام در دراز مدت نقش مهمی در جهت فرهنگسازی ایفا میکند. اما معتقدم در بین ژانرهای مختلف سینما، سینماگران حوزه فیلم کوتاه و مستندسازان میتوانند در این بخش، نقش برجسته تری داشته باشند و میتوانند با فیلمهای بسیار کوتاه، این پیامها را منتقل کنند و این اجماع را در حفظ میراث طبیعی، ثبت ملی و جهانی ایجاد کنند.
– سهمیه ثبت جهانی در یونسکو، تنها یک مورد در سال است. در صورتی که جنگلهای هیرکانی به هر دلیلی در سال ۲۰۱۹ ثبت نشد، آیا این امکان وجود دارد که در سالهای آتی تلاش مجدد جهت ثبت آن صورت بگیرد؟
البته این پرونده از مواردی است که ما خیلی امیدواریم ثبت شود. ولی پاسخ شما مثبت است.
– بهعنوان آخرین پرسش در شرایط فعلی جایگاه کمیسیون ملی یونسکو در ایران را چطور ارزیابی میکنید؟ حوزه سینما به فعالیتهای این مجموعه چه کمکی میکند؟
سؤال خوبی است. ببینید گاهی تصور میشود کمیسیون ملی یونسکو، پیگیر منافع یونسکو در ایران است. خیر چنین نیست. من میخواهم از این فرصت استفاده کنم و به مسئولان و دست اندرکاران یادآوری کنم فعالیتهای مجموعه یونسکو در ایران، منافع نظام جمهوری اسلامی ایران در یونسکو را نمایندگی میکند و قطعاً پیگیر منافع دولت و ملت ایران در یونسکو است. از همین رو یونسکو یک سازمان خوشنام شرقی جهان سومی و غیرغربی است و بیشترین دغدغههای یونسکو در مدت زمانی که از عمرش میگذرد، اموری نظیر برابری و توسعه متوازن، آموزش برای همگان و رسیدگی به کشورهایی با امکانات کمتر است. به همین دلیل است که یونسکو هیچ وقت مورد علاقه دولت امریکا و رژیم صهیونیستی نبوده و هر دو کشور هم از یونسکو خارج شدهاند. میخواهم بگویم که نگاه مسئولان به یونسکو باید بهتر شود تا بتوانیم در این شرایط مهم که کشورمان در آن قرار دارد از توان و ظرفیت این سازمان استفاده کنیم. بههمین دلیل است که معتقدم باید از همه ظرفیتهای فرهنگی و هنری مانند سینما با برپایی نمایشگاههایی نظیر نمایشگاه عکس و فیلم «ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی» و همچنین برنامههای میراث فرهنگی در جهت روشن شدن افکار عمومی بهره ببریم.
……………………………
گفت وگو: پریسا ساسانی