سومین نشست تخصصی سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، با موضوع «رئالیسم در سینما» با حضور منصور براهیمی و احمد الستی برگزار شد.
به گزارش ستاد خبری سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، در ادامه سلسله نشست‌های تخصصی جشنواره فیلم کوتاه تهران، موضوع «رئالیسم در سینما» توسط منصور براهیمی مورد بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این نشست، احمد الستی، دبیر علمی نشست‌های تخصصی «۳۵-۲۰»، به طرح سوال درباره موضوع رئالیسم در سینما پرداخت و در شروع بحث از منصور براهیمی خواست که تعریفی را از موضوع رئالیسم در سینما ارائه دهد.
منصور براهیمی در پاسخ به مبحث مطرح شده، گفت: درباره مفاهیمی چون رئالیسم مغلطه‌هایی وجود دارد که با این مفهوم گره خورده است. این مغلطه‌ها مدت‌هاست که در ایران پابرجاست وحتی در دانشگاه‌ها نیز مطرح و تدریس می‌شود.
او با اشاره به اهمیت رئالیسم در سینما، به بررسی نظریه‌های مختلف این حوزه پرداخت و در این باره اظهار کرد: بحث‌های متعددی درباره کارکرد زبان در بازگویی واقعیت مطرح است تا جایی که برخی معتقدند زبان از قوانین درون ماندگاری تبعیت می‌کند که مستقیما به آنها وابسته است بنابراین شاید زبان، نتواند مدعی باشد که آینه‌ای در برابر طبیعت است.
این پژوهشگر با اشاره به تعاریف نادرستی که از رئالیسم در جامعه وجود دارد، بیان کرد: زمانی که داستان نویسی مدرن شکل گرفت این مغلطه وجود داشت که اساسا به کار بردن زبان کوچه و بازار می‌تواند نمایانگر واقعیت جامعه باشد یا برخی از فیلمسازان فکر می‌کنند که با پرداختن به جزئیات می‌توان یک اثر رئالیستی و واقع‌گرا ارائه کرد که باور پذیر باشد.
او افزود: این کلیشه‌ها البته با پندارهای نادرست دیگری در تکنیک نیز گره خورده است تا جایی که برخی فکر می‌کنند استفاده کمتر از مونتاژ، یا میزانسن‌های عمیقتر، کات کمتر و … اثر را رئالیسم می‌کند، در حالیکه این گونه نیست.
در ادامه این جلسه احمد الستی، خواستار تعریف واضح‌تری از رئالیسم شد و گفت: آیا اینکه رئالیسم فرمی از بازنمایی است که سخت متکی به مشاهده شرایط علمی است، درست به شمار می‌رود؟ به عبارتی آیا درست است که فکر کنیم، صرفا شرایط عینی رئالیسم را می‌سازد؟
براهیمی در پاسخ به این سوال، بیان کرد: همین که رئالیسم صفت‌های متعددی چون: رئالیسم تمثیلی، رئالیسم شاعرانه و … را به خود گرفته است، نشان می‌دهد که تا چه حد مرز تعریف این بخش گسترده است.
او تاکید کرد: گام نخست در قرن حاضر این است که از تعریف مرزگذاری شده، بپرهیزیم زیرا با توجه به مباحثی که نظریه‌پردازان مطرح کرده‌اند، معنای رئالیسم ذهنی به شمار می‌رود و نه عینی؛ به همین خاطر بیشتر به اصل خود وابسته است. در واقع رئالیسم مفهومی ذهنی است که عمیقا به قرن خود وابسته است.
این پژوهشگر تصریح کرد: رئالیسم همواره خود را به عنوان وجدان هنر مطرح می‌کند و این بعد همچنان پابرجاست. به نظر من ما باید در جهان حاضر چند گفتمانی بودن واژه رئالیسم را بپذیریم.
براهیمی با اشاره به اهمیت رئالیسم در ارائه تجربه زیستی به مخاطب، گفت: کافکا در مسخ فضایی را با استفاده از کلمات تصویر می‌کند که واکنش های جسمی نظیر حس چندش را برای مخاطب به دنبال دارد به همین خاطر می‌توان گفت که این نویسنده توانسته یک تجربه فانتزی را به صورت رئالیستی ارائه کند. در واقع می‌توان گفت که ساکن شدن مخاطب در دنیایی که هنرمند تصویر کرده، یک تجربه زیستی به شمار می‌رود.
در ادامه دکتر الستی از منصور براهیمی خواست که نظریه‌های مطرح شده را تالیف کند تا تعاریف بدوی ارائه شده در حوزه رئالیسم، بر مبنای زمان حاضر تغییرات لازم را تجربه کند.
براهیمی در بخش پایانی سخنرانی خود، به مشکلات سینمای کنونی اشاره کرد و در این باره گفت: به نظر من ما در سینمای امروز بیش از اندازه درگیر رئالیسم خام هستیم که باید از آن عبور کنیم.
او افزود: در شرایط حاضر به نظر می‌رسد که رئالیسم انتقادی بیش از اندازه گریبان سینمای امروز ما را گرفته است، به همین خاطر هنرمندان ما مدام سعی می‌کنند که به معضلات طبقات پایین جامعه بپردازند. این گروه در پاسخ به این سوال که چرا چنین مباحثی را مطرح می‌کنند، می‌گویند که جامعه خود را اینگونه می‌بینند. در حالیکه طرح چنین پاسخی نشان می‌دهد که هنرمند به جای وفاداری به حقیقت جامعه صرفا حقیقت ذهنی خود را مدنظر قرار داده است.
بخش پایانی این نشست نیز به پرسش حاضران و پاسخگویی دکتر منصور براهیمی به سوالات سپری شد.
بر اساس این گزارش، سی و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران تا ۲۲ آبان ماه در پردیس ملت ادامه دارد.
شایان ذکر است، سلسله نشست‌های تخصصی سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران با عنوان «۳۵-۲۰» به مفاهیم متعددی چون رئالیسم، فرمالیسم، مینیمالیسم و باور پذیری در هنرهای مختلفی چون ادبیات، سینما و… می‌پردازد.
