فیلم مستند «اسرار دریاچه تخت سلیمان» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی آرمین ایثاریان مدرس دفتر تهران، توانست جایزه بهترین فیلم بخش میراث بشر و تاریخ را در جشنواره فیلم مستند Terres بارسلون اسپانیا به دست آورد. 

به گزارش روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران به نقل از مرکز اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، فیلم مستند فناورانه اسرار دریاچه تخت سلیمان با محوریت  پرده‌برداری از رازهای نامکشوف اعماق دریاچه ناشناخته تخت سلیمان  و با حمایت ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری ساخته شده است.
آرمین ایثاریان تهیه‌کننده و کارگردان این فیلم مستند با اشاره به پیشینه این منطقه تاریخی گفت: تخت سلیمان نام محوطه تاریخی بزرگی در نزدیکی شهرستان تَکاب و روستای تخت سلیمان (درگذشته نصرت‌آباد) در استان آذربایجان غربی و ۴۵ کیلومتری شمال شرقی این شهر است وبزرگ‌ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در قبل از اسلام به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: در واقع به دلیل نزدیکی این دریاچه به معدن طلای زر شوران،  آب‌های  جوّی که در آن منطقه فرو می‌رود با ترکیبات فلزات سنگین و آرسنیک ترکیب می‌شود، که درنهایت با حل شدن در آن،  آب دریاچه مسموم  شده و گمان می ر فت هیچ موجود زنده‌ای‌ نیز در این دریاچه قادر به ادامه زندگی نباشد. 
ایثاریان با اشاره به عمق این دریاچه بیان کرد: نکته حائز اهمیت، در شناسایی مختصات دریاچه عمق آن است، که پس از پژوهش های صورت گرفته با سیستمهای اولترا سونیک ، کنسول نهایی کف دریاچه چیزی در حدود ۷۷ متر است، همچنین چاهی کوچک نیز در اعماق این دریاچه وجود دارد که تا عمق صدو دوازده متر،  امتداد دارد که ورودی اصلی آب دریاچه به شمار می رود و به همین دلیل حتی می‌توان مدعی شد که این دریاچه عمق بیشتری نسبت به خلیج‌فارس دارد. به خاطر عمق زیاد و دست نیافتنی بودن آن ، حکمرانان باستانی به مناسبت‌های مختلف گنج‌هایی را به آب دریاچه می‌ریختند.
کارگردان مستند فناورانه اسرار دریاچه تخت سلیمان، ادامه داد: شهری که این دریاچه در مرکز آن قرار گرفته بود به دلیل فرازوفرودهای تاریخی توانسته است، بیست‌وپنج  نام مختلف را به خود بگیرد. 
وی بابیان این‌که در طول هزار سال گذشته این دریاچه دست‌نخورده باقی‌مانده است گفت: متأسفانه تاکنون به دلیل موقعیت خاص این دریاچه و ملاحضات فنی غواصی در ارتفاع و همچنین سمی بودن آب  هیچ اطلاعاتی به‌جز طول و عرض این دریاچه در اختیار قرار نداشتیم ، به همین منظور بر آن شدیم،  با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پروپوزالی به‌منظور آماده‌سازی مستند نام‌برده شده، در راستای معرفی تخصصی و علمی منطقه باستانی با محوریت اکتشاف دریاچه ارائه دهیم، که درنتیجه این اقدام حمایت جدی معاونت علمی و فناوری ، فرآیند پژوهش و  عملیات فیلم‌برداری این پروژه  از سال ۱۳۹۴ آغاز شد و به مدت دو سال و نیم به طول انجامید. 
ایثاریان با تاکید بر اجرای نقش تحقیقات و پژوهش در این مستند بیان کرد: در مستند فناورانه اسرار دریاچه تخت سلیمان، علاوه بر پروسه ساخت فیلم،  تحقیق و پژوهش نیز به دلیل وجود نداشتن  اطلاعات علمی و مستند ، اصلی ترین چالش برای ساختن فیلم به حساب می آمد . زیرا  بدست آوردن نقشه درست و قابل اتکا از دیواره مخزن دریاچه و اطلاعات کف و بستر و غارهای زیرآبی اصلی ترین نیاز برای فرو رفتن در آب و حفظ جان تیم غواصی به شمار می رفت . به این ترتیب در مسیر ساخت فیلم موفق به هم افزایی علمی و تولید دانش در این باره شدیم.
تهیه‌کننده مستند فناورانه اسرار دریاچه تخت سلیمان بابیان اینکه در تهیه این مستند ضمن استفاده از  فن‌آوری‌های داخلی، در مواقعی از فناوری‌های خارجی نیز بهره‌مند شدیم گفت:  در پروسه انجام این مستند، به‌منظور دست‌یابی به مختصات ، شکل و نقشه دریاچه، از دستگاه‌های “مالتی بیم” و نقشه برداری ” ژئو رادار” استفاده کردیم و با تیم غواصی زبده با استفاده از گازهای ترکیبی هلیوکس و نایتروکس تا تراز چهل ‌وچهار متر به عمق دریاچه نفوذ کردیم. 
مدرس دفتر تهران در ادامه بابیان اینکه غواصی از عمق سی‌وچهار متری تا کف دریاچه نیازمند فناوری‌های پیشرفته بود گفت: به دلیل قرارگیری این دریاچه در ارتفاع دو هزار و صدو پنجاه متری از سطح دریا، امکان نفوذ به این عمق به دلیل فشار بسیار زیاد به بدن غواص مخاطراتی را به همراه داشت ، در غواصی های اولیه دچار سانحه شدیم به نحوی که هر سه نفر غواص مشکلاتی پیدا کردیم  ، لذا عملاً امکان تصویر برداری و  تحقیق و پژوهش در بیش از آن عمق به علت خطرات بسیار زیاد برای تیم غواصی وجود نداشت، به همین منظور از زیردریایی ریموت کنترل ” ROV” برای دسترسی به عمق بیشتر بهره بردیم. ازاین‌رو مابقی عملیات اکتشاف از عمق ۴۴ متری تا کف دریاچه با این سیستم که از خارج کشور تهیه شد، امکان‌پذیر شد. 

کشف گونه جدید جانوری از سخت پوستان در تراز ۴۴ متری 

ایثاریان خبر داد: نکته حائز اهمیت و اکتشاف بزرگ در این مرحله از تصویر برداری در تراز ۴۴ متری و تاریکی مطلق، مواجهه ی شگفت انگیز با یه گونه جدید جانوری از سخت پوستان بوده است که در تاریکی مطلق ، موفق به سازگاری با آرسنیک شده و در شرایطی غیر قابل زیست زندگی میکند. پس از نمایش تصاویر این گونه جانوری به متخصصان جانوران آبزی، جدید و ناشناخته بودن این گونه ی سخت پوست تایید شد. و مراحل دیگر شکار چند عدد از آن برای بررسی های علمی در دستور کار آتی  قرار گرفته است.
وی ادامه داد: با تغییر در نحوه دسترسی و اکتشاف، بخش‌های عمیق‌تر دریاچه تا کف آن با ارسال یک دستگاه زیردریایی ریموت کنترل ROV مورد اکتشاف و تصویربرداری قرار گرفت و با شگفتی هایی در اعماق روبرو شدیم که انشالله تصاویر آن در نسخه نهایی فیلم به نمایش درخواهد آمد.

بر اساس این گزارش؛  در این فیلم که با حمایت ستاد توسعه فناوریهای نرم و هویت ساز معاونت علمی ساخته شده است، با استفاده از فناوری‌های جدید و با انجام عملیات نقشه‌برداری پیشرفته و استفاده از تجهیزات Multi Beam و Side Scan Sonar و هیدرو گرافی آب دریاچه، نقشه آن استخراج‌شده و سپس تیمی زبده از غواصان تکنیکال به همراه کارگردان فیلم برای اکتشاف غارهای زیرآبی و ضبط تصاویر تا عمق ۴۴ متری نفوذ کردند و تا این عمق موفق به ضبط تصاویر شدند.
 این فیلم روایت کشف اسرار دریاچه تخت سلیمان پس از هزاران سال از گذشته های دور تا به امروز از نگاه آرمین ایثاریان است.